Asıl ismi Ayhan Işıyan olan Ayhan Işık, 5 Mayıs 1929’da Selanik göçmeni bir ailenin 6’ncı çocuğu olarak İzmir‘de dünyaya geldi.
Sanatçı, 1967’de Ses dergisi için kaleme aldığı bir yazıda, ömür kıssasını şu sözlerle aktarmıştı:
“Altı yaşındayken babasız kaldım. İlkokulu Bomonti’deki 44. Okul’da bitirdim. Ortaokula başladığım günlerde Babıali’ye geldim. Zira okula gidebilmek için çalışmak zorundaydım. Gazete ve mecmualarda öykü ve kapak fotoğrafları çizmeye başlamıştım. Birinci kazandığım parayı güya dünmüş üzere hatırlarım; 14 lira. Konuta koşup anneme verdiğim bu muştuyu hiç unutmam. Yaz tatilinde Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası’nda kırık şişe kontrolörlüğü yaptım. Haftada 25 lira alıyordum. Vapurla gidip gelirken boş durmuyor, mecmuaların ısmarladıkları ve illüstrasyon denilen renkli fotoğrafları çiziyordum. Şirket-i Hayriye’nin 63 numaralı Sütlüce vapuru, güya benim fotoğraf atölyem olmuştu.”
Lisede Yetenekli İz, Salah Birsel ve Rıfat Ilgaz’ın öğrencisi olan sanatçı, senarist Safa Önal, karikatürist Ferruh Doğan ve ressam, karikatürist Semih Balcıoğlu ile okul arkadaşıydı.
BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU’NUN ÖĞRENCİSİYDİ
Ayhan Işık bir mühlet İstanbul Darphanesi’nde ressamlık yaptı.
İstanbul Devlet Hoş Sanatlar Akademisi Fotoğraf Kısmında okurken Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun öğrencisi olan sanatçı, okulda Fikret Otyam, Altan Erbulak, Remzi Raşa, Adnan Varınca, Nedim Günsür, Orhan Peker ve Turan Erol ile de devir arkadaşıydı.
Sanatçı, akademiye devam ederken, yazı işleri müdürlüğünü Sezai Solelli’nin yaptığı, dönemin tek sinema dergisi olan Yıldız mecmuasına ressam olarak girdi.
Solelli’nin teşvikiyle mecmuanın 1951’de açtığı “Artist” müsabakasına katılan sanatçı, Belgin Doruk ile birinci oldu ve 22 yıl kamera karşısında Doruk ile çalıştı.
Arkadaşlarının Hollywood starı Clark Gable’a benzettiği Ayhan Işık, müsabakadaki derecesinin akabinde, Işıyan soyadını “Işık” olarak değiştirdi.
Usta sanatçı, direktörlüğünü ve senaristliğini Münir Hayri Egeli’nin üstlendiği, 1951 üretimi “Yavuz Sultan Selim ve Yeniçeri Hasan” sinemasındaki yardımcı rolüyle birinci defa beyazperdede gözüktü.
Oyuncuların hakları ve disiplini konusundaki unsurlu tutumuyla örnek oldu
Ömer Lütfi Akad ile de çalışmaya başlayan Işık, Akad’ın Türk sinemasında geçiş periyodunu bitiren ve sinemacılar periyodunun birinci örneği kabul edilen 1952 imali, “Kanun Namına” sinemasındaki rolüyle büyük beğeni kazandı.
Sanatçı, 1953’te akademiden mezun oldu. Tıpkı yıl Akad’ın “Katil” ve “Öldüren Şehir” sinemalarında oynayan Işık, 1955’te “Kardeş Kurşunu”, 1970’te ise “İngiliz Kemal Lawrence’e Karşı” sinemalarında rol aldı.
Ayhan Işık, 1957’de Osman Seden’in “Bir Avuç Toprak” sinemasında oynadı.
Hollywood üretimlerinde da oynamak isteyen sanatçı, 1959’da ABD’ye giderek kimi sinemalarda küçük roller aldı ve sinema konusunda araştırmalarda bulundu. Türkiye’ye döndükten sonra, setteki oyuncuların hakları ve disiplini konusunda unsurlu bir davranış sergileyen Işık’ın bu duruşu, Türk sinemasındaki birçok yapımcıya örnek oldu.
Edebi yapıtların sinema uyarlamalarında da rol alan sanatçı, Vedat Türkali’nin kaleme aldığı “Otobüs Yolcuları” sinemasıyla 1961’de tekrar Yeşilçam’a döndü. Sanatkarın, birebir yıl Belgin Doruk’la rol aldığı “Küçük Hanım” sineması seyirci tarafından hayli beğenildi.
Sanatçı, 1965’te Kemal Tahir’in “Namusum İçin”, 1969’da ise Peyami Safa’nın “Cingöz Recai” yapıtının sinema uyarlamasında rol aldı.
Metin Erksan, Ertem Göreç, Halit Refiğ ve Memduh Ün ile de çalışan Işık, sergilediği rollerle birçok mükafata bedel görüldü. Başarılı oyuncu, 1954’te Türk Sinemaları Şenliği’nde, 1962’de Ses mecmuasının, 1965’te ise Artist mecmuasının açtığı yarışta “En Başarılı Erkek Oyuncu” seçildi.
Yeşilçam yıldızlarının 1970’lerde sahneye çıkma ve plak doldurma modasına uyan sanatçı, 1972’de Münir Nurettin Selçuk’tan ders alarak, klasik Türk müziği kısmında sahne denemeleri yaptı ve 45’lik bir plak doldurdu.
Usta oyuncu, çeşitli reklam sinemalarında de rol aldı, 1975’ten sonra ise oyunculuğun yanı sıra üretimci, senarist ve direktör olarak Türk sinemasına katkıda bulundu.
“SİNEMACILIK ASLA ÇAĞDAŞ BİR KÖLELİK SİSTEMİNE DÖNÜŞMEMELİDİR”
Ayhan Işık, 1976’da başrolünde yer aldığı ve direktör koltuğuna oturduğu “Örgüt” sinemasını çekti. Birebir yıllarda İtalyan yapımcılarla çektiği ve başrolünü Klaus Kinski ile paylaştığı “La Mano Che Nutre La Morte” ve “Le Amanti Del Mostro” sinemalarını yaptı. Bu sinemalar, İtalya’nın yanı sıra Avrupa’nın kimi ülkelerinde vizyona girdi fakat sansür nedeniyle Türkiye’de seyirciyle buluşmadı.
Yeşilçam’da ekseriyetle tuttuğunu koparan, mert, bıçkın mahalle delikanlısı karakterlerine hayat veren sanatçı, 200’e yakın sinemada rol aldı.
İzleyicilerin “Taçsız Kral” ismini taktığı Işık, Türk sinemasında yaşanan kahırlara ait yaptığı bir açıklamada, şunları söylemişti:
“1958’de Hollywood’a gittim. Orada yaklaşık bir yıl boyunca bizim mesleğin ne cins kurallara bağlı yürütüldüğünü gözlemledim. Dışarıda sinema oyuncularına emekleri karşılığında vadeli senetler vermek üzere tuhaf uygulamalar yoktur, çalışma ve dinlenme saatleri titizlikle denetim altına alınmıştır. Sendika bütün çalışmaları denetler. Piyasada hak ihlali yaratacak işlerin yapılmasına pürüz olur.
Eğer ki Yeşilçam’ın gelecekte genç insanları zalimce yiyip yutan dev bir sömürü sistemine dönüşmesini istemiyorsak, ne yapıp edip bir ‘Sinema Kanunu’ çıkartmalı, önemli bir sendika kurmalı ve bütün işçinin, daha mesleğe birinci adımını atar atmaz sigortalandırılması için gereken yasal baskıyı patronlar üzerinde kurmalıyız. Ben kendi adıma sinema setlerinin bu ülkede hem oyuncu hem direktör hem de öteki teknik elemanlar için birer zulüm çekme yeri değil de profesyonel bir iş alanına dönüşmesi için elimden her ne gelirse yapacağım. Sinemacılık asla çağdaş bir kölelik sistemine dönüşmemelidir. Sinema bir sanat, sinemacı da bir sanatçıdır. Buna yakışır muamele görmelidir.”
İŞİNE SAYGILI BİR OYUNCUYDU
Sanatçının, 1970’li yıllarda yazmaya başladığı ve vefatından sonra tefrika halinde yayımlanan “Hayatım” adlı hatırat kitabı ile yazıp, çizdiği “Aşka İnanmıyorum” isimli fotoğraflı romanı bulunuyor.
Özel ömründe gösterdiği ihtimam ve eşine olan sevgisini her fırsatta lisana getiren sanatkarın, Gülşen Işık ile evliliğinden 1962’de kızı Serap dünyaya geldi.
Eşi Gülşen Işık, TRT Arşiv’de yer alan Haldun Dormen’le gerçekleştirdiği söyleşide şunları anlatmıştı:
“17 yıl evli kaldık. Sinemada yaşadığı sorunları her vakit konuta getirirdi. Baştan sona bana anlatırdı. Sonra rahatlar ve uyurdu böylece. Ben sabaha kadar uyuyamazdım. Üretimci olduktan sonra problemler daha da fazlalaştı. Yazıhanede gidip, sinema çektiği vakitler ona yardım ediyordum. Her sinema çekiminde sabah 8’den akşam 8’e kadar yazıhanede otururduk. Herkesle ben muhatap olurdum. Yerine nazaran yumuşak, yerine nazaran sert biriydi. Çok farklı roller oynadığı için konutta de çok farklı hallerde olurdu. Bazen rolünün etkisinde kalırdı.”
SADRİ ALIŞIK İLE DOSTLUĞU
Sadri Alışık ile Ayhan Işık, 1951’de bir sinema setinde tanışarak, uzun yıllar birlikte çalıştı.
Özellikle “Küçük Hanım” serisiyle dostlukları pekişen ikilinin bağları vakit içerisinde olgunlaşarak, Işık’ın vefatına kadar hiç kopmadı. Türk sinemasında örnek gösterilen dostlukları sonucu ikili, “Yeşilçam’ın Bıçkın Delikanlıları” olarak anıldı. Sadri Alışık Kültür Merkezi tarafından uzun yıllar, Ayhan Işık ismine özel mükafatlar verildi.
“Bir Yudum İnsan-Ayhan Işık” isimli belgeselde, sanatçı Çolpan İlhan, Ayhan Işık için şu değerlendirmede bulunmuştu:
“Bir görünen star Ayhan vardı, bir de dost, arkadaş, sevecen, bize yakın Ayhan Işık vardı. Star Ayhan Işık, starlığın bütün özelliklerini taşıyan ve ondan asla ödün vermeyen, her şeyin en güzelini yapan, her hususta çok dikkatli prensipleri olan ve sinemayı çok seven, mesleğinde en ufak bir taviz vermeden oyunculuğun onurunu her vakit âlâ taşımış bir stardı. Bence Türk sinemasında Ayhan Işık bir efsaneydi. Onunla Türk sineması pek çok şey kazanmıştır.”
Ayhan Işık, 13 Haziran 1979’da İstanbul’da Bebek’teki meskeninin balkonunda istirahat ettiği sırada beyin kanaması geçirdi. Üç gün ağır bakımda kalan sanatçı, 16 Haziran 1979’da şimdi 50 yaşındayken hayatını kaybetti.