Birleşen Yollar, Minyeli Abdullah, Oğlum Osman üzere sinemaların direktörü Yücel Çakmaklı’nın birinci sefer direktör koltuğuna oturduğu “Kâbe Yollarında” belgesel sineması bulundu. Türkiye’den hacca giden bir kişinin serüvenini anlatan sinema, tıpkı vakitte Tarık Buğra’nın da birinci senaryosu. 1969 yılında çekilen ve Ulusal Sinema Akımı’nın da birinci sineması olma özelliği taşıyan sineması, Cumhuriyet devri hac seyahatleri ve anıları üzerine koleksiyon yapan Fatih Ketancı buldu. Hac yasağının akabinde, bilhassa birinci 30 yıl çok az sayıda sinema üretildiği için, dikkat çeken bir sinemaydı.
Yapımcısı Ali Osman Emirosmanoğlu’nun bir röportajından sinemanın kayıp olduğunu öğrenen Ketancı, sinemanın el ilanını yakın vakitte bir mezatta görünce, çabucak satın alıp Ali Osman Bey’le irtibata geçti. Ketancı, “El ilanını imzalatmaya gitmeden evvel sinemayla ilgili diğer gereç bulabilir miyim diye internette araştırma yaparken, sinemanın görüntü kasetiyle karşılaştım. Avrupa’daki Türklere Yeşilçam sinemalarının görüntü kasetlerini pazarlayan bir firma sineması bir formda bulup kopyalamış ve muhtemelen 80’lerde piyasaya sürmüş. Lakin satın alıp izleyene kadar kasetten emin olamıyorsunuz” dedi. Ali Osman Bey’le buluşup kasedi izlemeye başlayınca, sinemanın sahiden aradıkları “Kâbe Yollarında” sineması olduğu ortaya çıktı.
BİRLEŞEN YOLLAR’IN ÖNCÜSÜ
Yapımcısı Emirosmanoğlu, sinemanın kaybolma kıssasını şöyle anlatıyor: “Filmin birtakım kısımlarını Oğlum Osman sinemamızda kullandığımızdan elimizde negatif-pozitif hiç nüshası yoktu. 15 sene kadar evvel İlim Yayma Cemiyeti’nde Kâbe Yollarında sinemasının gösterimini yapmışlardı. Üyelerinin birinde 16 mm kopya varmış. Yıllar sonra sineması seyretmiş oldum lakin kopyaların sahibi ısrarlarımıza karşın vermek istemedi. Fatih Beyefendi ‘Filmi buldum’ deyince çok heyecanladım, hazine bulmuş üzere sevindim. Bu sinema, Birleşen Yollar sinemasının bir öncüsüydü. Ondan kazandığımız sermaye ve inançla Birleşen Yollar’ı çekmiştik.”
MİLLİ SİNEMA’NIN TEMELLERİ ATILIYOR
Altmışların sonunda, o vakitler güzel bir reji asistanı olan Yücel Çakmaklı’yla tanıştığında şimdi İlahiyat Fakültesi ikinci sınıf öğrencisi olduğunu söyleyen Emirosmanoğlu, Anadolu’nun ulusal ve manevi kıymetlerine hitap eden sinema yapmak istediklerini belirtti. Kısıtlı bütçeyle yola çıktıklarından belgesel niteliğinde hac sineması çekmeye karar veriyorlar. O günlerin kıymetli kameramanlarından Ali Yaver’i de yanlarına alıp, üç kişilik grupla Kâbe yollarına düşüyorlar. “Yükümüz; kamera, kamera ayağı, yeteri kadar ham sinema, lensler, aktüel sesler için bir omuz askılı teyp ve şahsi eşyalarımızdı” diye anlatıyor Emirosmanoğlu.
ALTI AY KAPALI GİŞE
Filmi izlerken müziklerinin ne kadar hoş olduğunu yine hatırladığını söyleyen Emirosmanoğlu, periyodun en uygunları ile çalıştıkları için sinemanın kaliteli bir üretim olduğunun altını çiziyor. Asıl beklenen sürpriz ise sinemanın gösterimleriydi. Anadolu’da altı ay dolaşan sinemanın birinci galası Kayseri’de yapıldı. Özellikle bayanların ilgi gösterdiği sinema, belediyelerin de ön ayak olmasıyla 6 ay kapalı gişe oynadı. Emirosmanoğlu sinemanın en az 100 bin kişi tarafından seyredildiğini kelamlarına ekledi. O periyot en çok tutan sinemanın 500 bin civarı seyredildiği göz önünde bulundurulursa, epeyce yüksek bir gişe. Üstelik bu ilgi hiç sinemaya gitmemiş bir kitleden geldiğini vaktin köşe muharrirleri da yazmıştı.
YEDİ KEZ SEYREDENE UMRE SEVABI
Uluslararası Sinema Derneği olarak sineması restore edip gösterim düzenleyeceklerini söyleyen Direktör Nazif Tunç, sinemanın kıymetini şu sözlerle anlatıyor: “O periyot Anadolu’da ‘Bu sinemaya yedi kez giden umre yapmış sayılır’ diye bir dedikodu yayılmıştı. İnsanların Kâbe’yi görmek hasretiyle yanıp tutuştuğu yıllardı. Türkiye’de 1926 yılından 1946 yılına kadar hacca gitmek yasaktı. Anadolu’da hacca gitmek o kadar kutsallaştırıldı ki, hacca giden kişinin Kâbe’yi gördü diye gözlerini ellerini öperlerdi. Bundan ötürü Kâbe Yollarında veyahut da buna emsal sinemalarla ilgili bu haberlerin dolaşması mümkün. O yüzden ben bu sinemanın bulunmasına çok sevindim. Yücel abinin ulusal sinema temsilini, yürüdüğü yolu söz eden bir çalışmadır.”
