Dr. Akbayram: Eli kulağında Yedisu zelzelesinden 7 vilayet kesin etkilenecek
Bingöl Üniversitesi Güç, Etraf ve Doğal Afet Araştırma Merkezi Müdürü, İnşaat Mühendisliği Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Kenan Akbayram, Yedisu fayında 1784’ten bu yana hareketlenmenin olmadığını belirterek, “Yedisu fay zonu, Erzincan fayı ile birlikte 8 büyüklüğünde zelzele üretme potansiyeline sahiptir. Eli kulağında büyük bir zelzele olabilir. Erzurum, Diyarbakır, Elazığ, Bingöl, Muş, Erzincan ve Tunceli’nin de bu zelzeleden etkileneceği kesin” dedi.
Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde uzmanlar, 3 fay sınırının kesiştiği ve geçmiş periyotlarda yıkıcı zelzelelerin yaşandığı Bingöl’e dikkat çekti.
Bingöl Üniversitesi Güç, Etraf ve Doğal Afet Araştırma Merkezi Müdürü, İnşaat Mühendisliği Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Kenan Akbayram, incelemelerinde Bingöl’de sarsıntı riskinin her vakit var olacağını söyledi. Kentte 30 yıllık ortalarla yıkıcı sarsıntıların yaşandığını tabir eden Akbayram, “Bingöl çok fazla fayın bir ortaya geldiği bir bölgedir. Burada üç tane kıymetli fay sınırı var. Bunlardan biri Doğu Anadolu fay zonu, öbürleri kuzey Anadolu ve Varto fay zonlarıdır. Bunun dışında, Doğu Anadolu ile Kuzey Anadolu fay zonu ortasındaki bölgede oluşmuş bir sürü fay var. Bingöl, bu yüzden birçok sarsıntı tehlikesi taşıyor. Bingöl 1971 ve 2003 yıllarında iki büyük yıkıcı sarsıntı yaşadı. Bu zelzelelerde önemli can ve mal kaybı oldu. Bingöl’de 30 yılda bir yıkıcı bir zelzele oluyor” diye konuştu.
‘250 YILLIK, ELİ KULAĞINDA ZELZELE OLABİLİR’
Yedisu fay zonunun zelzele tekrarlama aralığının, Kuzey Anadolu Fay zonu ile birebir olduğunu tabir eden Akbayram, “Türkiye’nin genelinde de faylar harekete geçti, diyebiliriz. Bunun kıymetli bir nedeni, 2 tane büyük sarsıntının, Doğu Anadolu fay zonunun Kahramanmaraş ile Malatya güneyi ile Hatay ortasındaki kesişiminin kırılmış olmasıdır. Bunun dışında, Malatya’dan batı tarafına hakikat diğer bir fayın kırılmış olması ve bunların çok büyük sarsıntılarla kırılmış olması, yani 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki iki büyük zelzeleyle kırılmış olmasıdır. Anadolu bloğunun çabucak hemen her yerindeki faylarda, küçük ve orta seviyede sarsıntıların oluşmasına neden oldu. Tıpkı biçimde bizde de yani Bingöl’de de faal faylar değişti. Doğal bu aktivite bir müddet sonra tahminen duracaktır lakin Bingöl’ün kendine ilişkin tehlikeleri var. Yedisu fay zorunda, çok uzun müddettir zelzele bekliyoruz. Yedisu zelzelesi en son 1784 yılında gerçekleşmiş. Bunun üzerine 250 yıl koymamız gerekiyor. Zira Kuzey Anadolu fay zonuna ilişkin olan Yedisu fay zonunda zelzele tekrarlanma aralığı Kuzey Anadolu fay zonu ile tıpkı. Yani zelzele tekrarlanma aralığını düşündüğümüz vakit 250 yıllık, eli kulağında büyük bir zelzele olabilir” tabirlerini kullandı.
‘DEPREM OLACAK, KIYMETLİ OLAN MÜHENDİSLİK OLARAK HAZIR MIYIZ?’
Yedisu fayında oluşacak büyük zelzelede en az 7 ilin etkileneceğini belirten Akbayram, şunları söyledi:
“Erzurum, Diyarbakır, Elazığ, Bingöl, Muş, Erzincan ve Tunceli bu vilayetlerin etkileneceği kesin lakin hangi oranda etkilenecek? Kentin hazırlanıp hazırlanmadığı değerlidir. Bingöl’ün tehlikeleri yüksektir. Doğal tehlike yerinde duruyor fakat risk alıp almadığımız da değerlidir. Bingöl’ün tabanına uygun binalar yapıyor muyuz? Tekrarlanma dönemine uygun binalar yapıyor muyuz? Tabanı uygun araştırıyor muyuz? Biz ona bakmalıyız. Zira illaki bir sarsıntı olacak. Yani yarın da olabilir, tahminen 15 yıl, 20 yıl sonra da olabilir. Değerli olan mühendislik olarak hazır mıyız? Artık etraf vilayetler manasında kimi yaklaşımlar var. Zelzelenin merkez üssünden 100 kilometre civarındaki vilayetlerin ziyan gördüğü söyleniyor. Ama bu çok hakikat değil, etraf vilayetlerin her birinde yeri güzel araştırılmamış, tabana uygun yapılmamış binaların bulunduğu alanların hepsi tehlike altında lakin şu var; bütün bir ilin tehlike altında olduğunu diyemeyiz. Hatta bunun daha ötesinde de vilayetler etkilenebilir. Yer yumuşaksa ve o yere uygun yapınız yoksa o tabanda, 150 kilometreye tahminen 200 kilometre, hatta Meksika zelzelesini örnek verirsek, 400 kilometre arada bile olsanız ziyan görebiliyorsunuz.”